بازارچه‌هایی که معماری ندارند!

بازار کردستان: بازارچه‌های مرزی ایران بر خلاف بازارهای سنتی در شهرها فاقد معماری‌ هستند، فضاهایی بسته و محدودند که نه برای دیدن و دیده شدن که به منظور عبور و مرور و «فوریت‌های گمرکی» طراحی و ساخته شده‌اند، بی‌کمترین امکاناتی.
طراحی معمارانه مبتنی بر ایجاد فضاهای باز و چشمگیر، و افزایش امکانات رفاهی می‌تواند تجربه‌ی بهتری برای بازدیدکنندگان فراهم کرده و به رونق اقتصادی این بازارچه‌ها نیز یاری رساند. الگوی بازارهای سنتی شهرهایی مانند کرمانشاه، سنندج، مریوان، سلیمانیه و اربیل را می‌توان در بازارچه‌های مرزی مرتبط با اقلیم کردستان به کار بست و ضمن کاربرد نشانگان و عناصر مشترک این بازارها، به نوعی معماری ترکیبی و در عین حال نوآورانه نیز توجه کرد. سرمایه‌گذاری در این زمینه مشخصا باید به مدیران دوراندیش و خوش‌فکر سپرده شود.
بنا به تحقیقی که از سوی کارشناسان اتاق بازرگانی تهران انجام گرفته است بازارچه‌های مرزی علاوه بر نقش تجاری، به عنوان نقاط تلاقی فرهنگی و اقتصادی، فضایی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگی میان مردم مرزنشین فراهم می‌کنند. نمونه‌هایی مانند بازارچه‌های مرزی بین ایالات متحده و مکزیک نشان می‌دهد که این فضاها می‌توانند موجب تقویت اقتصاد محلی، ایجاد زیرساخت‌های مدرن و افزایش اشتغال شوند. حتی در مناطق تنش‌زا مانند قفقاز جنوبی، این بازارچه‌ها با وجود پیچیدگی‌های سیاسی، همچنان به عنوان مسیرهای مهم تجاری فعال هستند. در ایران نیز، بازارچه‌های مرزی با سیاست‌گذاری‌های مناسب و ایجاد دفاتر تجاری چندملیتی، می‌توانند به محرک‌های توسعه اقتصادی تبدیل شوند. اقدامات کلیدی مانند طراحی و ساختار معمارانه، بازطراحی سیستم گمرکی، جذب سرمایه‌گذاری زیرساختی و آموزش تخصصی مرزنشینان، می‌تواند این بازارچه‌ها را به مراکز اقتصادی پویا و موثر بدل کند.