بازار کردستان / زانا گوران: در سفر به اقلیم کردستان عراق، با گشتی در بازار سلیمانیه و گفتوگو با چند نمایشگاه‌دار خودرو داغ دلم تازه‌تر شد؛ به زودی دریافتم که اگر پژو 206 خود را در ایران بفروشم – همان که یک نماینده پیشین مجلس گفته بود با هیوندا فرقی ندارد!- و آن را به دلار 70 هزار تومانی تبدیل کنم می‌توانم یک دستگاه هیوندای النترا ۲۰۲۳ بخرم با کارکرد 5 هزار کیلومتر!
نیستان سنترا با کارد ده هزار کیلومتر نیز چیزی حدود 1.5 میلیارد تومان دستم را می‌گیرد، البته اگر بتوانم آن را از مرز و هفت خان گمرکات بگذرانم.
سلیمانیه، شهری‌ست که تنها سه دهه است از زیر یوغ استبداد صدام حسین رهایی یافته است. جنگ‌های داخلی را از سر گذرانده، شیوه حکمرانی نابرابر و توسعه نامتوازن را تجربه کرده، اما مردمانش بهترین خودروهای ساخت ژاپن و آلمان و کره و ایتالیا و … را در دسترس دارند، با همان قیمت درب کارخانه به اضافه اندکی تعرفه حقوق گمرکی. در واقع تعرفه گمرکی که نوعی باج‌ستانی است شامل حال آنها نشده اگرچه می‌توانست به یکی از منابع درآمد حکومت اقلیم تبدیل شود؛ البته به قیمت جان هزاران نفر، چنانکه در ایران خودرو تولید داخل را به درستی ارابه مرگ نامیده‌اند.
از یک نمایشگاه‌دار که کارش واردات ب‌ام‌و و لندکروز دست دوم از امارات و قطر است، پرسیدم به عنوان یک تاجر کلا چند درصد سود می‌برد. پاسخ او را باید بر سردر نمایشگاه‌های فروش خودروهای گرانقیمت در خیابان‌های لوکس تهران و شهرهای بزرگ آویزان کرد: حداکثر 5 درصد سود!
این‌جاست که تجارت منصفانه تسلیم منش و مناسبات دلالی نمی‌شود. ما در غیاب تاجران منصف و ساختار و نظام گمرکی عادلانه با جماعتی دلال سروکار داریم که علاوه بر رانت از سودهای نجومی نیز برخوردارند.
